ابریشم
و خواص آن
ابریشم
نوعی لیف پروتئینی است (حدود ۹۸٪ وزن
ابریشم را پروتئین تشکیل می‌دهد) که از پیله کرم ابریشم بدست می‌آید که نرم، شفاف،
ظریف و محکم می‌باشد. کرم ابریشم این الیاف را به هنگام دگردیسی از غدد بزاق خود
ترشح می‌کند. این الیاف مجموعاً پیله را تشکیل می‌دهند. برای بدست آوردن
الیاف پیله‌ها را قبل از خروج کرم از پیله، تا 60
درجه حرارت می‌پزند تا کرم بمیرد و بتوان از الیاف ابریشم استفاده نمود از هر ۲۵۰
کیلوگرم پیله حدود ۲۰ کیلوگرم ابریشم خام بدست می‌آید.
کرم
ابریشم در مناطق گیلان و خراسان پرورش می‌یابد و از ابریشم بصورت چلّه و پرز
استفاده می‌کنند . بافت فرش‌های ابریشمی نیاز به مهارت و تخصص دارد و در
حال حاضر این نوع فرش‌ها بیشتر در شهرهای اصفهان، قم، نائین، کاشان و تبریز بافته
می‌شود.
خصوصیات
فیزیکی ابریشم
خصوصّیات
فیزیکی ابریشم به شرح زیر می‌باشد:
رنگ
ابریشم طبیعی خام زرد یا کرم می‌باشد.
خاصیّت
ارتجاعی آن از پنبه بیشتر و از پشم کمتر است.
آب
را به خوبی جذب می‌کند.
در
مقابل حرارت از مقاومت خوبی برخوردار است و تا ۱۴۰ حرارت را به خوبی تحمل می‌کند
ولی در حرارت e ۱۷۵ متلاشی می شود.
از
قابلیت ریسندگی و تابندگی خوبی برخوردار می‌باشد.
مقاومت
زیادی در مقابل بیدزدگی دارد و به عبارتی بهتر بید بر روی ابریشم اثر ندارد.
عرق
بدن باعث کمرنگ شدن یا بی رنگ شدن الیاف ابریشم می‌گردد.
هنگام
سوختن از آن بوی مو یا پر سوخته متصاعد می‌شود. (شبیه پشم)
سطح
مقطع آن به صورت بیضی نایکنواخت است.
خصوصیات
شیمیایی ابریشم
ابریشم
از پروتئین‌های فیبروئین و سیرسین، چربی، واکس و مواد معدنی تشکیل شده است که
البته ۹۸٪ وزن آن را پروتئین‌ها تشکیل می‌دهد.
از
نظر تأثیر مواد شیمیائی اسیدهای رقیق در شرایط معمولی بر آن اثری ندارد ولی
اسیدهای غلیظ ابریشم را متلاشی می‌کند، در مقابل اکسیدکننده‌ها به شدت حساس می‌باشد
و قلیاهای غلیظ مثل سود سوزآور ۵٪ ابریشم
در خود حل می‌کند.
انواع
ابریشم
1-ابریشم طبیعی : شامل طبیعی وحشی و طبیعی پرورشی
2-ابریشم مصنوعی
ابریشم
طبیعی از نظر آمادگی برای مصرف به سه دسته تقسیم می‌شود:
ابریشم
خام
ابریشم
پخته
ابریشم
گجین
ابریشم
خام
ابریشمی
است که مستقیماً از پیله گرفته شده و سپس به نخ تبدیل خواهد شد. رنگ این ابریشم کرم یا زرد است.
ابریشم
پخته
ابریشمی
است که در عمل عملیّات کلیاب (قلیاب کشی) صمغ و سرازین آن گرفته شده باشد و با
این عمل ابریشم سفید رنگ می‌شود. (در هنگام قلیاب کشی، سیریسین ابریشم گرفته می‌شود)
ابریشم
گجین (پس‌مانده ابریشم)
باقیمانده‌ی
الیاف از پیله ابریشم را گویند که قسمت نامرغوب الیاف است و برای تهیّه‌ی نخ فرش
مناسب نیست.
مراحل
تبدیل ابریشم به نخ ابریشم
برای
این که بتوان از ابریشم در قالی‌بافی استفاده نمود در طی مراحلی آن را به صورت
نخ ابریشم که قابل مصرف در قالی‌بافی باشد در می‌آورند. مراحل تبدیل ابریشم به نخ
ابریشم عبارتند از:
1- نقادی
عبارتست
از باز کردن کلاف ابریشم خام و تبدیل آن بوسیله دستگاه به کلاف‌های مناسب
2- کوبی
چند
لایه کردن نخ ابریشم برای مصرف در نساجی و بافتن فرش
3- تحویل
اصطلاحی
است برای افزایش تعداد لا در نخ ابریشم به عبارت دیگر تهیّه کلاف چند لا از نخ‌های
کلاف ابریشم که بوسیله کوبی‌کاری قبلاً آماده شده است.
روش
شناسانی ابریشم
به
دو روش فیزیکی و شیمیائی ابریشم شناخته می‌شود.
فیزیکی
شیمیائی
شناسائی
فیزیکی
از
لحاظ قابلیت سوختن همانند پشم است و به این صورت که وقتی آن را به شعله نزدیک می‌کنیم
به آرامی می‌سوزد و ذوب می‌شود و بوی پر سوخته می‌دهد. در صورتیکه ابریشم مصنوعی
بوی لاستیک یا دود می‌دهد. خاکستر ابریشم طبیعی سیاه رنگ است و به راحتی پودر می‌شود.
ولی خاکستر ابریشم مصنوعی تکّه‌‌ای و مقاوم است.
روش
شیمیائی
ابریشم
در مقابل مواد قلیائی رقیق مقاوم می‌باشد. قلیاهای ضعیف و رقیق آسیب چندانی نمی‌توانند
به آن برسانند. سود سوزآور رقیق باعث تغییر رنگ و کدورت آن می‌شود، و از مقاومت آن
نیز می‌کاهد. و سود غلیظ باعث حل شدن ابریشم می‌شود. اسیدهای ضعیف باعث جمع شدگی و
اسیدهای قوی موجب تجزیه آن می‌شود.
در
ضمن ابریشم با دریافت کمی رطوبت مقاومت بیشتری پیدا می‌کند ولی چنانکه از جنس
مصنوعی باشد با دریافت رطوبت مقاومت خود را از دست می‌دهد و با کشیدن پاره می‌شود.
واحد اندازه‌گیری نخ ابریشم دنیر می‌باشد و دنیر عبارت است از ۹۰۰۰ مترلیف بر
حسب گرم. (این واحد در مورد کلیّه الیاف بکار می‌رود. ولی در مورد الیاف کوتاهی
مانند پنبه نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.)
D = دنیر , W = وزن , L = طول
D = 9000 x W / L
برای
نخ چلّه از ابریشم‌هائی با نمرات ۱۶۰- ۶0 دنیر استفاده می‌شود.
تکس
: وزن هزار متر از الیاف را برحسب گرم تکس گویند.
T = 1000 x W / L
تکس
را با (T) وزن را با (W) و طول را با (L) نشان می‌دهند.
در
این روش از نمره‌گذاری با افزایش عددی نمره نخ، ضخامت آن نیز افزایش می‌یابد. با
توجه به توضیحات فوق نتیجه می‌گیریم که در صورتی که نمره دنیر نخ را داشته باشیم
با تقسیم بر عدد ۹ می‌توانیم نمره تکس را نیز بدست آوریم.
با
دقّت به روشهای نمره‌گذاری الیاف در می‌یابیم که در سیستم متریک با افزایش عددی
نمره نخ، ضخامت نخ کاهش می‌یابد. ولی در سیستم تکس و دنیر با افزایش عددی نمره نخ،
ضخامت نخ افزایش می‌یابد.
واحدهای
اندازه‌گیری وزن ابریشم
نخود
یکی از واحدهای اندازه‌گیری وزن می‌باشد که
معادل 1/24 مثقال می‌باشد.
مثقال
یکی
از واحدهای اندازه‌گیری وزن ابریشم می‌باشد که معادل ۴/۶ گرم (24 نخود) می‌باشد.
سیر
یکی
از واحدهای اندازه‌گیری ابریشم، سیر می‌باشد که معادل 75 گرم می‌باشد.
(البته برای اندازه‌گیری پنبه و پشم و رنگ نیز از این واحد استفاده می‌شود.)
سنگ
یکی
دیگر از واحدهایی است که برای اندازه‌گیری وزن ابریشم استفاده می‌شود و معادل
100 مثقال می‌باشد.
درم
یکی
دیگر از واحدهای اندازه‌گیری درم نامیده می‌شود که هر ۲۰۰ درم مساوی با ۳
کیلوگرم می‌باشد.
دیدگاه شما