انواع گره در بافت ؟؟؟
انواع
گره در بافت
بعد
از گلیم‌بافی و ملیله بافی نوبت به گره زدن می‌رسد. گره زدن یکی از امتیازات فرش
از سایر دست بافت‌های سنتی مثل گلیم، جاجیم و فرش ماشینی می‌باشد و عبارت است از
پیچیدن خامه به دور دو تار زیر و رو به صورتی که اندازه دو سر این گره تشکیل
یک پرز دولا در فرش را بدهد. دو روش برای گره زدن وجود دارد که عبارتند از: روش
فارسی و روش ترکی.
الف)
روش بافت فارسی
مقداری
از خامه مورد نیاز را بر می‌داریم و بین انگشت میانی و سبابه دست چپ نگه می‌داریم
و درحالیکه چاقو را در دست راست نگه داشته‌‌ایم بوسیله انگشت سبابه دست راست یک
جفت تار را جلو می‌آوریم و ضمن این که حدود دو سانتی‌متر از خامه را از بین
انگشتان دست چپ بیرون آورده‌‌ایم، آن را از پشت تار اول (تار رو) را رد می‌کنیم و
پس از خم کردن سر آن خامه را از لای چلّه دوم به سمت پشت آن عبور داده و از مابین
دوتار به سمت روی فرش جلو می‌کشیم و پائین می‌آوریم که این عمل با کمک انگشت
میانی و سیابه راست انجام می‌شود. سپس بوسیله تیغهٔ چاقو که در دست راست نگه داشته‌‌ایم سرنخ اضافی را می‌بریم.
این گره چون فقط به دور یک تار پیجیده می‌شود به نام گره نامتقارن نیز مشهور است. استفاده
از این نوع گره بیشتر در اراک، قم، کاشان، اصفهان، مشهد و تهران رایج است.
انواع
گره نامتقارن: (از نظر جهت گرفتن تارها)
1. گره نامتقارن راست: اگر خامه را از زیر تار سمت چپ حرکت دهیم و
به دور تار سمت راست بپیچیم آن را گره نامتقارن راست می‌گوئیم.
۲.
گره نامتقارن چپ: اگر خامه را از زیر تار سمت راست حرکت دهیم و به دور تار سمت چپ
بپیچیم آن را نامتقارن چپ می‌گوئیم.
انواع
گره نامتقارن: (از نظر میزان کشیدگی دو سرپرز)
1. گره نامتقارن نوع اول: در این نوع گره هر دوسر پرز به یک
اندازه کشیده می‌شود.
۲.
گره نامتقارن نوع دوم: در این نوع گره پرز سمت راست بیشتر کشیده می‌شود.
3. گره نامتقارن نوع سوم: در این نوع گره پرز سمت چپ بیشتر کشیده
می‌شود.
گره
سنه
سنه
نام قدیمی شهر سنندج می‌باشد که به غلط بر روی گره فارسی نهاده شده است و شاید
علّت این نامگذاری آن بوده است که مردم این منطقه با دست گره (متقارن) می‌زنند
ولی همانگونه که می‌دانید روش بافت گره فارسی با گره ترکی متفاوت است و
نامگذاری گره فارسی با عنوان سنه غلط می‌باشد.
گره
عشایری
شبیه
گره فارسی بافته می‌شود ولی به جای آن که پرز یک بار به دور تار زیر پیچیده می‌شود
دو بار به دور تار زیر پیچیده می‌شود.
ب)
روش بافت گره ترکی
در
این روش برای زدن گره از قلاب استفاده می‌شود و با کمک قلاب تار رو را به طرف جلو
می‌کشیم سپس سر مقداری از خامه مورد نیاز را با نوک قلاب بین دوتار برده و از پشت
تار رو آن را پیچیده و از روی هر دوتار به سمت پشت تار زیر می‌بریم و از بین آنها
به جلو کشیده و پائین می‌آوریم (گره ترکی را گره متقارن نیز می‌گویند. چون خامه
به دور هر دو تار گره می‌خورد و تارها نسبت به هم تقارن دارند) و سر اضافی خامه را
می‌بریم. استفاده از این نوع گره در آذربایجان، همدان، ترکمن صحرا و بیجار
رایج است و نسبت به گره فارسی از استحکام بیشتری برخوردار است.
انواع
گره متقارن : (از نظر جهت گرفتن تارها)
1. گره متقارن راست: در این روش ابتدا تار روی هاف را گرفته و
خامه را از دور آن رد می‌کنیم و سپس پرز را از دور دومین تار که در زیر هاف قرار
دارد عبور می‌دهیم که به این نوع گره، گره متقارن راست می‌گوئیم.
2. گره متقارن چپ: اگر ابتدا تار زیر‌هاف را بگیریم و خامه را از
دور آن رد کنیم و سپس پرز را از دور دومین تار که در روی‌هاف قرار دارد رد کنیم به
آن گره متقارن چپ می‌گوئیم.
انواع
گره متقارن: ( از نظر میزان کشیدگی دوسر پرز)
1. گره متقارن نوع اول: اگر درگره ترکی دو سرخامه به یک‌‌‌‌‌اندازه
کشیده و بریده شود به آن متقارن نوع اول گویند.
2. گره متقارن نوع دوم: در این نوع، بافنده سرخامه سمت راست را
بیشتر از سمت چپ می‌کشد که به آن گره متقارن نوع دوم گویند.
3. گره متقارن نوع سوم: اگر بافنده سرخامه سمت چپ را بیشتر از سمت
راستی بکشد به آن گره متقارن نوع سوم می‌گویند.
گره
قیورد
قیورد
نام منطقه‌‌ای در شرق آناتولی می‌باشد و به علّت این که مردم این منطقه فرش‌های
خود را با گره ترکی می‌بافند از این اصطلاح برای نامگذاری گره ترکی استفاده
شده است که متأسفانه اصطلاح درستی نیست چون استفاده از این گره در مناطق بزرگی
چون آذربایجان، گنجه، قره باغ قفقاز، همدان، مناطقی از خراسان و کردستان رایج است
و مختص کردن آن به قیورد صحیح نمی‌باشد.
گره
خوابیده
در
این روش همانند گره ترکی بافته می‌شود ولی به جای آنکه سرخامه از بین ۲ تار و
از جلو به سمت بیرون کشیده شود از بین دو تار و از زیر به سمت بیرون کشیده شده و
بریده می‌شود.
مزایای
گره ترکی
۱.
نسبت به گره فارسی از استحکام بیشتری برخوردار است و به سختی از فرش بیرون کشیده
می‌شود.
2. در بافت این گره به جای استفاده از انگشتان دست از قلاب برای
گرفتن تارها استفاده می‌شود، در نتیجه انگشتان دست آسیب نمی‌بینند.
۳.
سرعت بافت در این روش بیشتر است.
ج)
گره‌های تقلّبی
گره
های تقلبی به سه دسته گره جفتی، گره کمانشی و گره شش تاری تقسیم می شوند:
1. گره جفتی
در
این‌گونه گره از ۴ تار برای گره زدن استفاده می‌شود. استفاده از این گونه گره در
روش فارسی بافت رایج‌‌‌تر است و اگر فرشی با این نوع گره بافته شود نصف ریشه‌های
لازم را خواهد داشت و بعلّت مصرف کمتر گره چگالی این فرش کاهش می‌یابد و به همین
جهت دوام و زیبائی آن کاهش می‌یابد و زودتر از بین می‌رود. در فرش‌هایی که
با گره جفتی بافته می‌شوند به علّت کاهش تعداد گره‌ها و کاهش مصرف پشم نه تنها طول
عمر و استحکام فرش کاهش می‌باید بلکه امکان شکستگی فرش نیز وجود خواهد داشت. از
این گره در قسمت‌های ساده بافی که نقش و طرحی ندارند استفاده می‌شود زادگاه گره
جفتی مشهد می‌باشد ولی امروزه با کمال تأسف در بعضی از مناطق به خصوص مناطق فارسی
بافت استفاده می‌شود.
2. گره کمانشی
در
این نوع گره خامه دور تارها گره نمی‌خورد و هر دو سر خامه آزاد می‌باشد و فقط پود
باعث استحکام آن می‌شود لکن این نوع گره دوام لازم را ندارد. استفاده از این نوع
گره به کیفیّت یک فرش آسیب می‌رساند. به علّت این که پرزها دور تارها گره نمی‌خورند
فرشی که با گرهٔ کمانشی بافته می‌شود استحکام لازم و بالنتیجه طول عمر کمی
دارد. زادگاه گره کمانشی شهر کرمان می‌باشد ولی استفاده از آن رواج پیدا کرده است.
3. گره شش تاری
در
بعضی از مناطق حتی از ۶ تار برای بافت استفاده می‌کنند که فرشی که با این نوع گره
بافته شود شبیه دیگر فرش‌های بافته شده با گرة تقلّبی استحکام و دوام لازم
را نخواهند داشت. فرش‌های بافته شده با گره تقلّبی نه تنها استحکام و دوام
لازم را ندارند بلکه به علّت کاهش ارزش کیفی فرش نزول قیمت زیادی خواهند داشت و
همین امر موجب می‌شود که بیشترین ضرر به بافنده وارد گردد.
د)
گره‌های هنری
این
گره‌ها که در چهره بافی و منظره بافی مصرف دارند عبارتند از:
۱.
گره آویز
این
گره که از مجموع ۴ گره تشکیل شده است به جای یک گره بکار می‌رود با استفاده از
این نوع گره می‌توان بافت طرح‌های تصویری را در فرش‌های درشت (با رجشمار
پائین) انجام داد.
2. گره تک تار
همان
گونه که از اسم آن پیداست گره روی یک تار زده می‌شود و در بافت فرش‌های
تصویری و برای نشان دادن اجزاء ظریف صورت نظیر چشم از این گونه گره استفاده می‌شود
و در ضمن در مواردی که یکی از چلّه‌ها پاره شده باشد نیز می‌توان از آن استفاده
نمود.
۳.
گره دو رنگ
این
گره با استفاده از دو نوع خامه با رنگ‌های متفاوت زده می‌شود و زمانی از آن
استفاده می‌شود که یکی از خانه‌های کوچک نقشه در مرز دو نقش با رنگ‌های
گوناگون قرار بگیرد. در ضمن از این نوع گره برای اجرای سایه روشن‌ها استفاده می‌شود.
۴.
گره قرضی
در
این گره خامهٔ مورد استفاده از لای چند تار عبور داده شده و به نقطهٔ مورد نظر برده می‌شود. از این گره برای نشان دادن یک نقطه‌‌ای
که روی نقشه معادل 1 گره نمی‌باشد و نمی‌توان از سایر گره‌های هنرى مثل تک تار و آویز
برای نشان دادن آن نقطه استفاده نمود، استفاده می‌شود.
دیدگاه شما